آپتایم (Uptime) چیست؟ نحوه اندازه‌گیری آپتایم سرور

هر وب‌سایت در طول سال ممکن است چند میلی‌ثانیه تا چند روز قطع باشد. اما اینکه یک وب‌سایت چند ثانیه یا چند دقیقه قطع باشد، با قطعی چند روزه بسیار متفاوت است. قطعی سایت شاید در ابتدا برایتان کم اهمیت به نظر برسد ولی در صورتی که فروشگاه اینترنتی دارید و روی وب سایت خود سرمایه گذاری کرده اید ساده از کنار آن نگذرید.

فاکتور آپتایم یک شاخص است که میزان در دسترس بودن سایت شما را برای کاربر مشخص می‌کند؛ در این ادامه این مفهوم را به طور کامل توضیح می‌دهیم.

آپتایم چیست؟

آپتایم (Uptime) یکی از اصطلاحات رایج هاست و مدت زمانی است که سرور از آخرید زمان راه‌اندازی خود در حال اجرا و کار بوده است. این مقدار یک معیار داخلی است که سرور آن را گزارش می‌دهد. در واقع آپتایم مدت زمانی است که یک وب‌سایت بالا بوده و بدون قطعی و در دسترس کاربران است. این عدد را می‌توان بر اساس سال، ماه، روز، ساعت، دقیقه و ثانیه بیان کرد اما معمولا با درصد ذکر می‌شود مثلا آپتایم 99.9%. هر چه این درصد بالاتر باشد به معنای این است که آن وب‌سایت و سرور، قطعی کمتری داشته و در نتیجه کیفیت بالاتری دارد.

مثلا اگر آپتایم سایت شما 100% باشد، یعنی وب‌سایت شما بدون هیچ مشکلی در طول روز و یک سال تمام در دسترس است. مقدار معقول آپتایم 99.9% است و نشان‌دهنده این است که سایت شما در طول هفته فقط ده دقیقه و در طی سال فقط 8.76 ساعت از دسترس خارج است.

چرا آپتایم بالا برای یک وب‌سایت یا سرویس آنلاین مهم است؟

1. ایجاد اعتماد و وفاداری کاربران: وقتی که سایت همیشه در دسترس است، کاربران به شما اعتماد بیشتری پیدا کرده و وفاداری بیشتری به برند شما نشان می‌دهند.
2. کاهش ازدست‌رفتن فرصت‌ها و درآمد: هر ثانیه‌ای که سایت شما از دسترس خارج می‌شود، می‌تواند به شکل مستقیم به ازدست‌رفتن درآمد منجر شود.
3. امنیت: آپتایم پایین ریسک هک‌شدن سایت شما را افزایش می‌دهد؛ زیرا وقتی که سایت از دسترس خارج می‌شود، فرایندهای امنیت هاست مختل شده و سایت به‌طورکلی آسیب‌پذیرتر می‌شود.

در یک‌کلام بگوییم که اگر از شرکتی هاستینگ خود را تهیه کنید که آپتایم پایینی داشته باشد نرخ پرش سایت را افزایش داده و روی اعتبار شما نزذ گوگل تاثیر می‌گذارد.

معنای Availability سرور چیست؟

حالا که فهمیدید آپتایم چیست بیایید مفهوم Availability را بررسی کنیم. Availability در زبان فارسی به معنای دردسترس‌بودن است و شاید با کلمه Uptime اشتباه گرفته شود؛ اما باید گفت که این دو مفهوم با هم تفاوت دارند.

تفاوت اصلی Availability و Uptime در این است که Uptime فقط مدت زمانی را نشان می‌دهد که یک سرویس یا سیستم بدون هیچ وقفه‌ای فعال و در دسترس است، درحالی‌که Availability علاوه بر مدت‌زمان بالابودن سرویس، میزان قابلیت ارائه خدمات موردنیاز کاربران را نیز در نظر می‌گیرد.

بنابراین، درصورتی‌که یک سرویس دارای Uptime بالا باشد، اما نتواند نیازهای واقعی کاربران را برآورده کند، Availability پایینی دارد. ازاین‌رو، بررسی هر دو معیار (Uptime و Availability) برای ارزیابی کامل عملکرد یک سیستم یا سرویس آنلاین ضروری است.

فاکتور Uptime مهم‌تر است یا Availability؟

فرض کنید یک رستوران دارید؛ شرط اول کار شما این است که هر زمان مشتری وارد مغازه شما شد غذایی وجود داشته باشد که بتوانید سرو کند و یا اینکه درب مغازه همواره به روی مشتریان باز باشد. این موضوع همان Uptime است. حال اگر غذایی که مشتری سفارش داد کیفیت مناسبی از نظر او نداشت به‌عنوان مسئله ثانویه مطرح می‌شود که به بحث Availability بازمی‌گردد.

هر دو مفهوم آپتایم و دردسترس‌بودن اهمیت زیادی در عملکرد سرویس‌های آنلاین دارند، اما در بسیاری از شرایط، آپتایم به‌عنوان معیار اصلی محسوب می‌شود. در بخش‌هایی مانند بانکداری، سلامت، و خدمات ارتباطاتی، حضور مداوم و پایداری سرویس به معنای بالابودن آپتایم است که به‌عنوان نشانه‌ای از پایداری و قابلیت اعتماد سرویس، بسیار مهم تلقی می‌شود. از طرفی، دردسترس‌بودن نیز اهمیت دارد؛ اما در بعضی موارد ممکن است به‌عنوان یک معیار ثانویه مطرح شود.

در نهایت، برای اکثر کسب‌وکارها، اهمیت زیادی دارد که سرویس‌های آنلاین آن‌ها به‌موقع و بدون هیچ وقفه‌ای در دسترس باشند تا اطمینان حاصل شود که کاربران همیشه به خدمات آن‌ها دسترسی دارند.

نحوۀ محاسبه آپتایم سرور چگونه است؟

برای محاسبه میزان آپتایم به‌صورت سالانه بسیار راحت از فرمول زیر استفاده کنید.

نکته: تصویر زیر مدت قطعی را برای هر عدد آپتایم نشان می‌دهد.

چگونه سایت با آپتایم بالا داشته باشیم؟

عواملی مانند شبکه سرور، سخت افزار سرورها، نرم افزارهای نصب شده روی سرور، امنیت سرور روی عملکرد آپتایم سرور تاثیر دارند. با انجام راهکارهای زیر می‌توان آپتایم سایت را افزایش داد.

1. سلامت سرور و هاست خود را نظارت کنید

برای اینکه همواره سایت شما آپتایم بالایی داشته باشد باید به طور دقیق و مداوم عملکرد سرور و هاست را بررسی کنید. شناسایی و رفع به‌موقع باگ‌های سرور و بهبود عملکرد آن سبب بهبود آپتایم سایت شما خواهد شد.

2. سیستم نام دامنه (DNS) خود را بررسی کنید

عملکرد صحیح DNS بسیار مهم است تا کاربران به درستی به سایت شما هدایت شوند. پیاده‌سازی کش DNS و بررسی مداوم عملکرد DNS می‌تواند به بهبود آپتایم سایت کمک کند.

3. محتوای وب‌سایت خود را بررسی کنید

اطمینان حاصل کنید که محتوای وب‌سایت شما بدون لینک‌های شکسته و فایل‌های از دست‌رفته باشد. با بررسی منظم محتوای وب‌سایت، می‌توانید مشکلات را شناسایی و رفع کرده و آپتایم سایت را ارتقا دهید.

4. به تاریخ انقضای گواهینامه SSL توجه کنید

گواهینامه SSL یک پروتکل امنیتی برای سایت است که فعال‌بودن آن نشان دهنده امن بودن سایت شما است.. درصورتی‌که تاریخ انقضای این پروتکل به اتمام رسیده باشد و آن را تمدید نکرده باشید، گوگل، سایت شما را به‌عنوان یک سایت ناامن تلقی کرده و از دسترس کاربران خارج خواهد کرد و در نتیجه آپتایم سایتتان با کاهش روبه‌رو خواهد شد.

5. دیتابیس یا پایگاه‌داده سایتتان را بررسی کنید

از به‌روزرسانی و بهینه‌سازی پایگاه‌داده خود غافل نشوید. دیتابیس کند می‌تواند باعث کاهش آپتایم و عملکرد نامناسب سایت شما شود. با به‌روزرسانی و بهینه‌سازی پایگاه‌داده، آپتایم سایت را افزایش دهید.

6. از نرم‌افزارها، افزونه‌ها و وب‌سایت‌های مانیتورینگ سایت استفاده کنید

اگر از نرم‌افزارها و افزونه‌ها و وب‌سایت‌هایی که مربوط به مانیتورینگ آپتایم وب‌سایت هستند استفاده کنید می‌توانید درخواست‌های HTTP که به سایت شما می‌رسد را به طور منظم و زمان‌بندی شده بررسی کنید و درصورتی‌که وب‌سایت شما به هر دلیلی با مشکلی روبه‌رو شود یا غیرفعال شود، شما را از طریق ایمیل از این موضوع مطلع کند.

7. زمان پردازش پاسخگویی سرور سایت را کاهش دهید

برای افزایش آپتایم وب‌سایت، کاهش زمان پردازش و پاسخگویی سرور بسیار حیاتی است. هنگامی که سرور سایت با دیرکرد در ارسال پاسخ به درخواست‌ها روبه‌رو می‌شود، ممکن است کاربران تجربه بروز مشکلاتی در دسترسی به وب‌سایت داشته باشند و در نتیجه آپتایم کاهش یابد.

اگر به دنبال یک سرویس مطمئن هستید که برای سایت‌های پر ترافیک مناسب باشد، با خرید هاست وردپرس از راست چین کلود به عنوان بهترین شرکت خرید هاست وردپرس منابع بالاتر از جمله رم، CPU و هارد بیشتری در اختیار خواهید داشت.

آپتایم 99.999% چیست؟

آپتایم 99.999% به میزان بسیار بالاتری از پایداری نسبت به آپتایم 99.99% اشاره دارد. در واقع، این به معنای داشتن زمانی بسیار نزدیک به بدون قطعی است. به طور دقیق‌تر، قطعی یک وب‌سایت با آپتایم 99.999% حدود 5.25 دقیقه در یک سال است درحالی‌که قطعی سرویسی با آپتایم 99.9% به 8.76 ساعت می‌رسد.

این میزان آپتایم به‌خصوص برای سرویس‌هایی که باید به‌صورت مداوم در دسترس باشند، بسیار حیاتی است. این موضوع برای افرادی که کسب‌وکار آنلاین دارند و وابسته به فعالیت مداوم سایت یا سرویس آنلاین خود هستند، اهمیت زیادی دارد. همچنین، این سطح از پایداری به‌عنوان یک استاندارد برای سرویس‌های ارزشمند مانند بورس‌های اوراق بهادار و بانک‌ها نیز استفاده می‌شود.

منظور از داون تایم (Downtime) چیست؟

داون تایم یا خرابی سرور به مدت زمانی گفته می‌شود که سرور در دسترس نیست. قطع شدن سرور ممکن است به دلایل مشخصی مانند تعمیر و نگهداری، به روزرسانی، تنظیم مجدد یا به دلایل غیر منتظره مثل مشکل در اتصال، خرابی سیستم و یا مشکلات دیگر باشد. با اقداماتی مانند بررسی فضای حافظه، منابع مصرفی سرور و تست قبل از انجام تغییرات می‌توان داون تایم سرور را کاهش داد.

ابزارهای بررسی و مانیتورینگ آپتایم سایت

با ابزارهای مانیتورینگ می‌توانید به طور مداوم به بررسی آپتایم هاست بپردازید. به این ابزارها Uptime checker گفته می‌شود و Uptime سایت شما را در بازه‌های مختلف بررسی می‌کنند و وضعیت را از طریق ایمیل به شما گزارش می‌دهند. یکی از مزایای این ابزارها این است که شما بعد از ثبت وب سایت در این ابزارها دیگر نیازی نیست اقدامی انجام دهید؛ ابزار در بازه‌های تعریف شده سایت شما را بررسی می‌کند.

1. Pingdom؛ سرویس مانیتورینگ وب سایت

یکی از محبوب‌ترین و بهترین ابزارهای مانیتورینگ و تست آپتایم Pingdom بوده که توسط شرکت SolarWinds ارائه شده است. پینگدام قابلیت‌هایی مانند مانیتورینگ آپتایم، مانیتورینگ لود صفحات، گزارش‌دهی تاریخچه و هشدارهای سفارشی دارد. این ابزار پولی است.

2. UptimeRobot؛ بهترین ابزار رایگان برای مانیتورینگ سایت

این ابزار مانیتورینگ سرویس‌های متعددی ارائه می‌دهد و امکان انتخاب موقعیت‌های مختلف جهان را برای نظارت بر سایت شما دارد. اکستنشن مرورگر این ابزار مانیتورینگ نیز در دسترس است و کمک می‌کند تا در هر لحظه آپتایم وب‌سایت خود را بررسی کنید. نسخه پولی این ابزار نیز در دسترس است.

3. Monitis؛ ابزار مانیتورینگ سایت رایگان و پولی

Monitis ابزاری با دو پلن پولی و رایگان برای مانیتورینگ است که برای آپتایم، لود سایت و نظارت‌های سطح اول بر منابع سرور و شبکه به کار می‌رود. پنل تک‌صفحه‌ای Monitis به‌خوبی برای مبتدی‌ها قابل‌استفاده است و کار با آن ساده است. این ابزار هر دقیقه امکان انجام 50 تست روی وب‌سایت شما را فراهم کرده و فرکانس مناسبی را برای مانیتورینگ فعالیت‌های سایتتان فراهم می‌کند.

اگر عملکرد سایت‌ برایتان مهم است بهینه سازی هاست یکی از اقداماتی است که منابع اضافی هاست را آزاد کرده و به کاهش مصرف منابع کمک می‌کند.

چه مواردی سبب کاهش آپتایم می‌شود؟

کاهش آپتایم یک وب‌سایت یا سرویس آنلاین می‌تواند به دلایل متنوعی مانند مشکلات سخت‌افزاری و نرم افزای، مشکلات اینترنت و شبکه مانند نوسانات یا قطع شبکه، حملات سایبری مانند حملات DDoS، خطاهای انسانی، بار بیش از حد که منجر به اشباع منابع سرور می‌شود، محتوای نامناسب که زمان بارگذاری را افزایش می‌دهد و… رخ دهد.

سوالات متداول

در این مقاله گفتیم آپتایم چیست و از سیر تا پیاز مفهوم آپتایم را توضیح دادیم. اگر آپتایم سایت شما پایین باشد ممکن است کاربران خود را از دست دهید و درآمدتان کاهش یابد. به همین جهت این مقاله می‌تواند به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مقالات مربوط به مدیریت یک وب‌سایت و انتخاب سرور و هاست مناسب برای آن به شمار آید.